Zwaartepunt Prinsjesdag wordt verlegd

De derde dinsdag van september is het Prinsjesdag. Op deze dag leest de koning de troonrede voor en daarna biedt de minister van Financiën de Miljoenennota en Rijksbegroting 2023 aan de Tweede Kamer aan. De Miljoenennota bevat de belangrijkste plannen van het kabinet voor het komende jaar en geeft aan wat die plannen kosten. Dat is heel relevant voor de vele bedrijven, organisaties en mensen die hopen op subsidie, een project of begrotingssteun. Normaliter blijven de kabinetsplannen tot het laatste moment geheim – mits ze niet uitlekken. Dit jaar gaf minister Kaag al in mei op hoofdlijnen informatie over de voorgenomen besluitvorming voor 2023. Dat is een trendbreuk met voorgaande jaren. Afgelopen week debatteerde de Tweede Kamer over het voorstel om ook in de toekomst eerder inzicht -en daarmee invloed- te krijgen in de kabinetsplannen. Er is geen formeel besluit genomen, maar de behoefte om beter betrokken te zijn bij begrotingen lijkt aanwezig te zijn bij Kamerleden.

Met de voorgestelde werkwijze kunnen Kamerleden voortaan al bij de behandeling van de Voorjaarsnota in mei sturing geven aan de uitwerking van de Miljoenennota en Rijksbegroting (die op de derde dinsdag van september worden gepresenteerd) door vragen te stellen en moties in te dienen. Dat biedt meer tijd en ruimte voor het toetsen en beoordelen van de voorgenomen beleidsmaatregelen. Daardoor wordt de rol van de beide Kamers groter en krimpt de rol van het Ministerie van Financiën. Dit betekent dat gesprekken over goede (of minder goede) ideeën mogelijk op andere actoren moeten worden gericht. Het begrotingsproces democratiseert en politiseert.*

Heel concreet: er ontstaan meer kansen om uw doelen te verwezenlijken. Bijsturing hoeft niet meer alleen achter de schermen, per begrotingsamendement of met een algemene beleidsmotie te gebeuren – maar kan ook een rol krijgen in de behandeling van de Voorjaarsnota. Door de denkrichting publiek te maken kan je als organisatie er ook eerder op aansluiten en met goede ideeën voor de uitvoering komen. Maar wat voor u geldt, geldt ook voor anderen. Extra reden dus waakzaam te zijn, en politieke en maatschappelijke processen nauw te monitoren.

Heel gek is de voorgestelde werkwijze niet: gemeentes en provincies werken al met kadernota’s in het voorjaar waarin richting wordt gegeven voor de begroting. En de Europese Unie wil ook al graag in het voorjaar de hoofdlijnen van de begroting van het jaar erop kennen.

* Dit gaat dus specifiek over het begrotingsproces van het Rijk. Op de uitwerking van beleid kan het hele jaar door invloed uitgeoefend worden.

Auteurs: Carsten Zwaaneveld en Annelien Zaal.