In het coalitieakkoord is 5,6 miljard euro opgenomen voor lokale overheden om kennis en expertise in huis te halen die nodig is voor de uitvoering van het klimaatbeleid. Dat is geen overbodige luxe gezien het flinke takenpakket dat bij provincies en gemeenten op het bord is beland. Bovenop hun gebruikelijke taken moeten ze immers ook warmtenetten uitrollen, wijken van het gas afhalen en grootschalige opwek van hernieuwbare energie faciliteren en stimuleren. De vraag is dus niet of het geld nodig is, maar waar de gezochte ambtenaren vandaan gaan komen.
Arbeidsmarkt grote uitdaging voor de energietransitie
Er is – terecht – al veel inkt gevloeid over het tekort aan installatietechnici voor de energietransitie en over het belang van herwaardering van het MBO. Ook voor de noodzaak om kinderen warm te maken voor bètavakken en het wetenschappelijk onderzoek is terecht aandacht. Eén arbeidsmarktsegment wordt echter steevast vergeten bij klaagzangen over schaarse beroepsgroepen: dat van de klimaatambtenaar.
Een snelle zoektocht levert alleen al bij het Rijk meer dan 300 vacatures op die verband houden met klimaat en energie. Daar komen binnenkort dus nog vele vacatures bovenop als de 342 Nederlandse gemeenten op zoek gaan naar de kennis en expertise die ze kunnen aannemen op basis van de extra rijksgelden.
Miljarden voor decentrale ambtenaren
Onder de Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE) wordt tot 2030 jaarlijks zo’n 1 miljard euro verdeeld onder alle Nederlandse gemeenten. De eerste tranche is de voorbije maanden toegekend. Het geld is nadrukkelijk bedoeld voor de loonkosten die gemaakt worden voor de uitvoering van klimaat- en energiebeleid in de sectoren gebouwde omgeving, elektriciteit, mobiliteit en industrie. Dan gaat het dus enkel over klimaatmitigatie. Het geld is expliciet niet bedoeld voor de aanpak van stikstof, noch voor klimaatadaptatie en slechts in zeer beperkte mate voor circulariteit. De uitdagingen die daar liggen, moeten uit andere potjes betaald worden.
Tijd voor een herwaardering van de publieke loopbaan
Hoog tijd dus om aandacht te geven aan de blinde vlek binnen de energietransitie: het tekort aan klimaatambtenaren. Van belang dat al in het onderwijs aandacht is voor de vaardigheden die hiermee gepaard gaan; een inhoudelijke interesse in het thema duurzaamheid, de capaciteit om verbinding te leggen, de expertise om projecten te leiden en de kunst om beleid te schrijven. Om toekomstige klimaatambtenaren enthousiast te krijgen is het bovendien tijd voor de herwaardering van een publieke loopbaan.
Waarom het ambtenarentekort een blinde vlek is
Talenten met interesse in duurzaamheid kunnen kiezen uit een keur aan werkgevers; kennisinstellingen, grote bedrijven, startups, adviesbureaus en overheden. Zeker lokale overheden vissen dan vaak achter het net. Die lokale overheden zijn echter instrumenteel om de energietransitie tot een goed einde te brengen. Natuurlijk kunnen adviesbureaus een deel van de opdrachten invullen, maar dat gaat enkel goed als ze een stevig ambtelijk aanspreekpunt hebben. Ambtenaren kennen immers de eigen organisatie, de eigen streek en de eigen opgave als geen ander en hebben hart voor de publieke zaak. Hun rol is tot nu toe steeds onderbelicht geweest in de energietransitie. Wat ons betreft komt daar vanaf nu verandering in.
Auteurs: Marielle Rillaerts en Jelle Dijkstra.
