Het volgende puzzelstukje van de Europese strategie voor data en digitale economie komt eraan, de Data Act. Binnenkort behandelen de Tweede en daarna Eerste Kamer de uitvoeringswet dataverordening en de beoogde inwerkingtreding is september 2025.
De Europese verordening heeft grote gevolgen voor fabrikanten van slimme apparatuur, softwareontwikkelaars en consumenten op het gebied van datadeling en introduceert belangrijke begrippen en voorwaarden over datadeling en cloudproviders. In deze blog neemt Daan Hofland je mee in de inhoud van de wetgeving en de kansen die dit biedt voor organisaties.
De Data Act in een notendop
In essentie is de Data Act een wetsvoorstel wat beoogt om een gelijk speelveld en duidelijkheid te creëren over wie er op welke manier waarde mag creëren binnen de data-economie. De EU verwacht in 2025 een waarde van deze economie van €829,- miljard, een groei van 270% ten opzichte van 2018. De wet moet onder andere een gelijk speelveld creëren door gebruikers in staat te stellen hun gegevens op te vragen bij datahouders – een nieuw begrip wat de ontwikkelaar of fabrikant van een slim apparaat beschrijft.
De voornaamste doelen van de Data Act zijn:
- Het faciliteren van toegang tot, en gebruik van, data door consumenten en bedrijven;
- Het beschermen van het MKB tegen oneerlijke handelspraktijken;
- Het faciliteren van toegang tot private data voor overheidsinstanties in gevallen van uitzonderlijke noodzaak;
- Het vergemakkelijken van overstappen tussen cloud- en edgediensten;
- Het creëren van waarborgen tegen onrechtmatige dataoverdracht;
- Het ontwikkelen van interoperabiliteitsstandaarden voor het hergebruik van data tussen sectoren.
Wat betekent de Data Act voor eindgebruikers en fabrikanten?
De Data Act opent nieuwe deuren voor zowel eindgebruikers als externe partijen. Gebruikers krijgen binnenkort eenvoudiger toegang tot hun eigen data en de mogelijkheid deze veilig over te dragen. Dit verhoogt de zeggenschap die zowel bedrijven als individuele consumenten hebben over hun eigen gegenereerde informatie, voornamelijk uit zogenoemde Internet of Things-apparaten.
Dit maakt het voor hen mogelijk om meer voordeel te halen uit innovatieve diensten die data vereisen, welke voortkomt uit het gebruik van diverse producten, zoals verschillende smart devices. Bovendien krijgen externe partijen, door rechten op data-toegang en -overdraagbaarheid, betere kansen om mee te dingen met de grote spelers in de datamarkt. Ze kunnen dit doen door het ontwikkelen en aanbieden van aftermarket services, ondersteunende diensten, of andere services gebaseerd op deze toegankelijke data.
Aan de andere kant brengt de Data Act voor fabrikanten voornamelijk uitdagingen met zich mee. Deze wetgeving bestempelt hen als ‘datahouder’, degene die de data van gebruikers in eerste instantie onderbrengt. Dit neemt een onderliggende assumptie mee dat data gegenereerd uit apparaten een synthese is van gebruikers en de fabrikant, maar waar gebruikers alsnog rechten over hebben.
Door de Data Act moeten datahouders aan nieuwe vereisten voldoen. Hieronder valt het opzetten van systemen en processen om data toegankelijk te maken voor gebruikers en (met toestemming) derde partijen, evenals het ontwikkelen van procedures voor het verwerken van aanvragen voor data-toegang.
Wat betekent dit voor public affairs?
Hoewel het een verordening betreft, waardoor er maar beperkte beleidsruimte voor lidstaten bestaat, sluit dat de mogelijkheid om invloed uit te oefenen niet uit. De beoogde evaluatie van de wet staat gepland voor 2028, maar het ministerie van Economische Zaken en Klimaat geeft in de Agenda Digitale Open Strategische Economie aan om bij de Europese Commissie te pleiten voor een mid-term review van de complete set digitale regelgeving.
Het is daarom als organisatie van groot belang om de uitwerking van de regelgeving direct bij te houden na de inwerkingtreding, actief te communiceren hierover, voortdurend contact te houden met betrokken ministeries bij de nationale evaluatie en zo inbreng te leveren voor de Europese evaluatie.
Wilt u meer weten over wat deze wet- en regelgeving voor uw organisatie betekent en op de hoogte blijven van de ontwikkelingen op dit dossier? Neem dan contact op met Daan Hofland.
